W ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat liczba zachorowań i zgonów na nowotwory gwałtownie rosła.U mężczyzn nastąpił wzrost o 55 tysięcy zachorowań, u kobiet o około 53 tysiące zachorowań rocznie. Wzrost zachorowań spowodował równocześnie wzrost liczby zgonów nowotworowych, odpowiednio u mężczyzn 0 32 tysiące, u kobiet o 21 tysięcy rocznie. W ostatnich latach notuje się spadek bezwzględnej liczby zgonów na nowotwory u mężczyzn, natomiast u kobiet notuje się gwałtowny wzrost zachorowalności oraz zahamowanie liczby zgonów w ciągu ostatnich 10 lat. Najczęstszą lokalizacją nowotworów u mężczyzn jest ( dane na rok 2011):
1.płuco
2.prostata
3.jelito grube
4.pęcherz moczowy
5.żołądek
Najczęstszą lokalizacją nowotworów u kobiet jest( dane na rok 2011):
1.pierś
2.jelito grube
3.płuco
4.trzon macicy
5.jajnik
Zgony u mężczyzn spowodowane są najczęściej nowotworem ( dane na rok 2011)
1.płuca
2.jelita grubego
3.prostaty
4.żołądka
5.pęcherza moczowego
Zgony u kobiet spowodowane są najczęściej nowotworem ( dane na rok 2011)
1.płuca
2.piersi
3.jelita grubego
4.jajnika
5.szyjki macicy
Wydłużanie się przeciętnego okresu życia polskiej populacji powoduje, że coraz większa liczba osób starszych zachoruje na nowotwory, co stanowić będzie bardzo duży problem społeczny. Na chorobę nowotworową chorują również i młode osoby . W Polsce żyje z chorobą nowotworową około 450 tysięcy osób.W związku z tym aby ograniczyć liczbę zachorowań powinno się zwracać uwagę na niepokojące objawy i korzystać z dostępnych badań profilaktycznych.
Do niepokojących objawów należą :
– utrata masy ciała
– dysfagia (zaburzenia połykania)
– objawy dyspeptyczne (bóle w nadbrzuszu, wzdęcia, odbijania, mdłości, wymioty, brak łaknienia, zgaga)
– krew stolcu
– zaburzenia rytmu wypróżnień
– chrypka, kaszel, krwioplucie
– niebolesny krwiomocz
– krwawienie z dróg rodnych niezwiązane z miesiączkowaniem
– długotrwały wzrost temperatury ciała
– powiększenie węzłów chłonnych niezwiązane z procesem zapalnym
– objawy neurologiczne (poranne bóle głowy, zaburzenia widzenia równowagi i mowy, zaburzenia czucia)
– zmiana wyglądu znamion skórnych
Badania profilaktyczne zwane również przesiewowymi polegają na poszukiwaniu chorób u osób bezobjawowych, a ich celem jest wczesne wykrycie choroby i zmniejszenie ryzyka jej rozwoju i umieralności.
W Polsce dostępne i refundowane przez NFZ są następujące badania:
– mammografia (badanie przesiewowe w kierunku raka piersi) wykonywane u kobiet od 50 do 69 roku życia co 2 lata
– cytologia szyjki macicy (badanie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy) wykonywane od 25 do 59 roku życia co 3 lata
– kolonoskopia (badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego) wykonywane od 50 do 65 roku życia w przypadku pacjentów bez dodatniego wywiadu rodzinnego oraz w wieku 40-65 w przypadku wystąpienia zachorowania na raka jelita grubego w rodzinie.
Do innych badań, które mogą pomóc we wczesnym wykryciu choroby nowotworowej zaliczamy:
– samobadanie piersi 3-5 dni po miesiączce
– USG piersi od 5 do 10 dnia cyklu
– gastroskopia
-USG jamy brzusznej i tarczycy
– RTG klatki piersiowej
-badanie per rectum (badanie przez odbyt)
-badanie na krew utajoną w kale
– oznaczanie PSA u mężczyzn po 50 roku życia
– badanie dermatoskopowe znamion barwinkowych
– podstawowe badania labolatoryjne krwi i moczu