Rak tarczycy jest rzadkim nowotworem i wykrywa się go w Polsce u około 1900 osób rocznie. Może występować jako samoistna choroba lub składnik zespołu MEN2 w skład którego wchodzą: rak rdzeniasty tarczycy, guz chromochłonny, hiperplazja przytarczyc lub mnogie nerwiaki. Największa zapadalność występuje między 50 a 80 rokiem życia, chorują częściej kobiety. Zachorowalność na raka tarczycy przed 20 rokiem życia występuje bardzo rzadko. Najczęstszym czynnikiem ryzyka rozwoju raka tarczycy jest promieniowanie jonizujące oraz wiek. Ryzyko rozwoju raka tarczycy po ekspozycji na promieniowanie jonizujące jest największe u dzieci.Czynnik genetyczny odgrywa ważną rolę rozwoju raka rdzeniastego, który rozwija się w wyniku mutacji genu RET 918.W początkowym stadium choroby rak tarczycy nie daje charakterystycznych objawów. W stadium bardziej zaawansowanym objawem jest wole guzkowate, powiększone węzły chłonne szyi, zaburzenia poziomu TSH i kalcytoniny, chrypka.
Raka tarczycy dzielimy na:
– rak brodawkowaty
– rak pęcherzykowaty
– rak rdzeniasty
– rak anaplastyczny
Wskazaniem do wykonania USG tarczycy jest
– wyczuwalny guzek tarczycy lub powiększenie tarczycy
– powiększenie węzłów chłonnych szyi nie związane z infekcją
– wywiad rodzinny w kierunku raka tarczycy
– ekspozycja na promieniowanie jonizujące w wywiadzie
Wskazaniem do biopsji tarczycy ( BAC) pod kontrolą USG jest obecność guzka potwierdzonego w badaniu USG o średnicy powyżej 10 mm lub powyżej 5 mm w przypadku istnienia mikrozwapnień, nieregularnych i niesymetrycznych granic guzka oraz chaotycznego przepływu krwi w jego wnętrzu, a także zmiany o charakterze litym – hipoechogenicznym. Każdy guzek tarczycy o średnicy powyżej 4 cm powinien być poddany biopsji (BAC) pod kontrolą USG. Stwierdzenie zmiany łagodnej w biopsji tarczycy(BAC) jest wskazaniem do kontroli po 6 miesiącach.
W przypadku podejrzenia raka brodawkowatego lub pęcherzykowego należy oznaczyć poziom TSH, a w przypadku raka rdzeniastego poziom kalcytoniny i wapnia oraz wykonać badanie genetyczne w kierunku wykrycia mutacji genu RET 918 oraz USG lub TK nerek w celu wykluczenia guza nadnerczy.
W przypadku powiększenia węzłów chłonnych szyi potwierdzonych w badaniu USG należy wykonać TK szyi.
Leczeniem z wyboru jest leczenie operacyjne polegające na usunięciu obu płatów tarczycy i węzłów chłonnych szyi z wyjątkiem jednoogniskowego mikroraka brodawkowatego, gdzie leczenie operacyjne polega na usunięciu płata tarczycy po stronie guza wraz cieśnią tarczycy .
Po operacji stosuje się leczenie uzupełniające
– jodem promieniotwórczym 131J w przypadku raka brodawkowatego lub pęcherzykowego
– radioterapię w przypadku
a. raka anaplastycznego
b. raka rdzeniastego po nieradykalnym wycięciu lub po nieradykalnym wycięciu raka brodawkowatego i pęcherzykowatego i braku możliwości leczenia operacyjnego
Każdy pacjent po radykalnym leczeniu raka tarczycy (usunięciu tarczycy) ma zalecaną substytucję hormonalną – hormony tarczycy.
Kontrola po leczeniu operacyjnym polega na wykonywaniu co 3- 6 miesięcy przez 5 lat USG szyi, poziomu TSH w przypadku raka brodawkowatego i pęcherzykowego, poziomu kalcytoniny w przypadku raka rdzeniastego. Stwierdzenie zmian ogniskowych w loży po usuniętej tarczycy lub powiększenie węzłów chłonnych szyi jest wskazaniem do wykonania BAC, TK szyi, scyntygrafii szyi lub całego ciała oraz PET-CT. RTG klatki piersiowej wykonuje się co rok.
Rokowanie w raku pęcherzykowatym i brodawkowatym jest dobre, nieco gorsze jest w raku rdzeniastym. Rak anaplastyczny rokuje źle – większość chorych umiera w ciągu 6 miesięcy.